Ένας θεσμοθετη­μένος βιασμός των χριστιανών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Jus primae noctis (Δικαίωμα της πρώτης νύχτας) - Ένας 

θεσμοθε­τημένος βιασμός των χριστιανών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Vasily Polenov: Le droit du Seigneur (1874).

A Victorian artist's painting of an old man bringing his young daughters to their feudal lord.

Το Jus primae noctis ή droit du seigneure είναι το δικαίωμα να κοιμηθεί κανείς με μια μελλόνυμφη (νεαρή και σεξουαλικά ελκυστική) υπηρέτρια πριν την παράδοση της στον υπηρέτη άντρα της (το δικαίωμα με το οποίο φεουδάρχης μπορεί να κοιμηθεί την πρώτη νύχτα με τη σύζυγο ενός νιόπα­ντρου δουλοπάροικου), παρόλο που το έθιμο μπορούσε να αποφευχθεί με την πληρωμή ενός προστίμου.

Αυτός ο νόμος επιβλήθηκε από τους Οθωμανούς ηγεμόνες και εφαρμόστη­κε ευρέως σε χώρες υπό την οθωμανική κυριαρχία (επαρχίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν: Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Βοσνία) μέχρι ακόμα και τα τέλη του 19ου αι.

Οι αφέντες (μπέηδες, αγάδες) ήταν συνήθως Τούρκοι, αλλά υπήρχαν και πολλοί ντόπιοι ευγενείς που προσηλυτίζονταν στο Ισλάμ για να διατηρήσουν τα προνόμια τους όταν η περιοχή ελεγχόταν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το δικαίωμα εφαρμοζόταν στη νιόπαντρη σύζυγο ενός φεουδαρχικά εξαρ­τημένου ή υπηρέτη, κάθε ντίμι. Ήταν χριστιανοί και το δικαίωμα δεν εφαρ­μοζόταν σε νύφες μουσουλμάνων.

Τη μέρα πριν από το γάμο, η νεαρή χριστιανή μελλόνυμφη θα δεχόταν επίσκεψη από έναν αντιπρόσωπο του αφέντη (μπέη, αγά). Ο αντιπρόσωπος συνοδευόταν συνήθως από μια σειρά στρατιωτών. 0 αντιπρόσωπος παίρνει η νύφη στο σπίτι του αφέντη για μια μέρα και μια νύχτα, όπου βιάζεται επανειλημμένα, και την επιστρέφει στο σπίτι της την αυγή της ημέρας του γάμου.

- Λεπτομέρειες

Η ιστορική αποδοχή του βιασμού μπορεί να έχει επηρεάσει τη συχνότητα εμφάνισης των βιασμών στους πολέμους της τελευταίας δεκαετίας στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο, υπήρχαν και άλλοι παράγοντες που έτειναν να προωθήσουν την εφαρμογή του και προσφέρονταν για προπαγάνδα 

προώθησης του, τόσο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όσο και στη Σερβία. Υπό τον οθωμανικό ζυγό, από τον οποίο η Σερβία κέρδισε αυτονομία το 1830, αλλά η Βοσνία-Ερζεγοβίνη παρέμεινε μέχρι το 1878, υπήρχε μια μειονεκτική θέση των Σέρβων και των Κροατών.

Η μεταχείριση ή η κακομεταχείριση των γυναικών των Σέρβων και άλλων χριστιανικών μειονοτήτων από μουσουλμάνους, ειδικά από Οθωμανούς αξιωματούχους και την τάξη των τοπαρχών, ήταν μια κυρία πηγή παράπονου. Η πολυγαμία και η παλλακεία από τους μουσουλμάνους άνδρες, ιδιαίτερα τους Οθωμανούς αξιωματούχους ή τους τοπάρχες ή μπέηδες, είχε σαν αποτέλεσμα οι σύζυγοι και οι παλλακίδες τους να λαμβάνονται τόσο από τον χριστιανικό όσο και από τον μουσουλμανικό πληθυσμό, και συχνά εγκαταλεί­πονταν όταν δεν ήταν πια επιθυμητές.

Η ανασφάλεια αυτών των γυναικών είχε σαν αποτέλεσμα να έχουν σχετικά λίγα παιδιά, και να καταφεύγουν σε αμβλώσεις, βρεφοκτονίες και άλλα μέτρα ελέγχου των γεννήσεων (Stoianovic, 1994, σελ. 159).

Η άλλη «κακομεταχείριση» γινόταν μέσω των κανονισμών της «πρώτης νύχτας», που ήταν γενικότερα γνωστοί ως Jus primae noctis (δικαίωμα της πρώτης νύχτας) ή Jus primae noctis ή droit du seigneure (δικαίωμα του φεουδάρχη), μέσω του οποίου ο γενίτσαρος που είχε τον έλεγχο μιας περιοχής ή ο τοπικός άρχων είχε το δικαίωμα στην παρθενία όλων των μελλόνυμφων κοριτσιών Σέρβων και των άλλων υπόδουλων.

Αυτοί οι κανονισμοί αποτελούν περισσότερο λαϊκή μνήμη παρά μαρτυρούνται από φιλολογικές πηγές. Μνημονεύτηκαν από Σερβοβόσνια πρώην πολιτικό Βιλγιάνα Πλάβσιτς το 1993 σε μια προσπάθεια να βεβαιώσει ότι ο βιασμός ήταν πολεμική στρατηγική των μουσουλμά­νων Κροατών.

Επεσήμανε ότι ήταν «αρκετά φυσικό για τους μουσουλμάνους προύχοντες να απολαμβάνουν το δικαίωμα της πρώτης νύχτας με χριστιανές γυναίκες» κατά την οθωμανική περίοδο (Cohen, 1998, σελ. 222) ο Λέβινσον (1994, σελ. 274) παραθέτει τον εκδότη του Βελιγραδίου Πετάρ Ζντάζντιτς ο οποίος αναφέρει πως υπήρχε η παράδοση ο Σέρβος υπόδουλος ή χωρικός να περπατάει γύρω από το σπίτι με τα παπούτσια στα χέρια όταν - ένας Οθωμανός αξιωματούχος ή τοπάρχης ερχόταν στο σπίτι για να έχει επαφή με την γυναίκα του.

Στην πρώιμη φάση της οθωμανικής κατοχής οι γενίτσαροι, που είχαν τον έλεγχο μεγάλου μέρους των αγροτικών περιοχών και αποτελούσαν την καρδιά του στρατού, απαγορευόταν να παντρευτούν έως ότου αποσύρονταν από την υπηρεσία τους στην αυτοκρατορία. Η πρώτη νύχτα και παρόμοιοι κανονισμοί μπορεί να ήταν σημαντικά υποκατάστατα του γάμου.

Ωστόσο, οι τοπάρχες γίνονταν όλο και περισσότερο κληρονομική τάξη. Στη Βοσνία τριακόσια περίπου χρόνια πριν, έπρεπε να πείσουν τους Σέρβους να έρθουν από το Μαυροβούνιο για να δουλέψουν τη γη τους ως δουλοπάροικοι ή εργάτες. Οι μουσουλμάνοι χωρικοί επέλεγαν όλο και περισσότερο να αγορά­ζουν τη δική τους γη και να τη δουλεύουν ως μικροκτηματίες παρά ως δουλοπάροικοι, αλλά αυτή η προοπτική δεν ήταν ανοιχτή για τους χριστια­νούς στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη μέχρι τουλάχιστον το 1830.

Ως εκ τούτου, οι κανονισμοί της πρώτης νύχτας και της παλλακείας για τις Σέρβες και Κροάτισσες δουλοπάροικες είχαν γίνει λιγότερο συχνοί κατά τις όψιμες φάσεις της οθωμανικής κυριαρχίας. Επίσης, η τάξη των τοπαρχών δεν αριθμούσε πάνω από το 5-10% του μουσουλμανικού πληθυσμού —υπήρχαν 4.000 οικο­γένειες που απέκτησαν γη αναδιανεμημένη από αυτούς στον αναδασμό της γης του 1919. Ως εκ τούτου, μόνο ένα μικρό ποσοστό του μουσουλμανικού πληθυσμού είχε πρόσβαση σε ορθόδοξες και χριστιανές γυναίκες όπου αυτό ήταν κοινό, σίγουρα όχι η πλειοψηφία. Στο Κόσοβο η πλειοψηφία των Σέρβων ήταν στην πραγματικότητα δουλοπάροικοι που δούλευαν τη γη για Αλβανούς φυλάρχους όπως και για Τούρκους τοπάρχες πριν από τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, αλλά δεν είναι γνωστό τι επίπτωση είχε αυτό στην πρόσβαση σε γυναίκες.

Κανονισμοί όπου μια κοινότητα, ή τουλάχιστον η προνομιούχος τάξη έχει πρόσβαση στις γυναίκες μιας άλλης είναι αμφιλεγόμενοι. Μια ελληνική ταινία που προβλήθηκε στην Αυστραλιανή Ειδική Υπηρεσία Ραδιοτηλεόραση αρκετά χρόνια πριν, παρουσίαζε μια τέτοια μεταχείριση των Ελληνίδων (μελλολονύμφων και συζύγων που ήταν δουλοπάροικες σε μια αγροτική περιοχή από τον Οθωμανό τοπάρχη και μια σχετική επίσκεψη εκείνου μερικές δεκαετίες πριν από την ελληνική ανεξαρτησία το 1830. Μια ταινία του 1950 που παρουσιάστηκε στο SBS παρουσιάζει επίσης το ίδιο, αλλά η «κακομεταχείρι­ση» δεν επεκτεινόταν στην απώλεια της αναμενόμενης παρθενίας της νύφης και η εκμίσθωση γης αντιμετωπιζόταν ως μια μορφή προίκας που δινόταν ως αντάλλαγμα για τις προσφερθείσες σεξουαλικές υπηρεσίες.

http://ermionh.blogspot.gr/2012/03/jus-primae-noctis.html

http://dia-kosmos.blogspot.gr/