Η γραμμική ιστορική σκέψη μας, μας βάζει στον πειρασμό να φανταστούμε το μέλλον ως κάτι που αφήνει συνεχώς πίσω του το παρελθόν. Έτσι παραβλέπουμε όπως το φαινομενικά αόρατο παρελθόν έχει ριζώσει βαθειά στο παρόν, και κρύβεται σαν ένα ηφαίστειο που παραμονεύσει να εκραγεί και να δώσει στο μέλλον μας μια απροσδόκητη κατεύθυνση.
Η παγκόσμια πολιτική σκηνή λαμβάνει μια οδυνηρή στροφή ως προς το χρόνο. Ξανά και ξανά στην παρούσα σημερινή συζήτηση οι αναλογίες με την επιδημία του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πριν από εκατό χρόνια.
Η νέα αντιπαράθεση με τη Ρωσία εγείρει ανησυχίες ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να διολισθήσει με έναν παρόμοιο τρόπο σε μια στρατιωτική σύγκρουση, όπως ήταν η περίπτωση εκείνη τη στιγμή. Μια πολύ στενότερη σχέση μεταξύ της σημερινής παγκόσμιας πολιτικής κατάστασης και του Μεγάλου Πολέμου το 1914-1918, τυγχάνει από την άλλη πλευρά λιγότερης προσοχής από αυτήν που αξίζει.
Ξέσπασμα συγκρούσεων οι οποίες φαινόταν από καιρό ως επιλυμένες
Λόγω της υψίστης σημασίας σε σχέση με την επισφαλή μελλοντική προοπτική, τα αιματηρά και επικίνδυνα διαλείμματα της διεθνούς τάξης, δεν είναι τόσο στην αρχή, όσο στο τέλος της. Βλέποντας τις εξελίξεις σε διάφορα μέρη του κόσμου: ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν έχει ακόμη πραγματικά τελειώσει. Αυτό που μπορούμε να παρατηρήσουμε σήμερα είναι η επιδείνωση των συγκρούσεων που κανονικά θα έπρεπε να είχαν εξοστρακιστεί από την πρώην μεταπολεμική τάξη των πραγμάτων.
Η άνοδος της οργάνωσης των ακραίων τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή σηματοδοτεί την κατάρρευση της αρχιτεκτονικής δομής των κρατών, τα οποία είχε οριστεί από τους νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στις λεγόμενες Συνθήκες του Παρισίου το 1919-1920, εκ των οποίων η Συνθήκη των Βερσαλλιών ήταν μόνο μία. Εκείνη την εποχή οι ιμπεριλιαστικές δυνάμεις Βρετανία και Γαλλία χώρισαν σε σφαίρες επιρροής τους τον αραβικό κόσμο και τον έθεσαν σε όρια χωρίς να σεβαστούν τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαχωριστικές γραμμές.
Για παράδειγμα, η Βρετανία προσάρτησε τις επαρχίες της Βαγδάτης, τη Μοσούλη και τη Βασόρα, όπως κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, και τις συγκέντρωσε μαζί υπό μια ιρακινή κυβέρνηση την οποία έθεσε υπό την Εντολή της. Η Συρία, η οποία ήταν επίσης μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εν αντιθέσει των σχεδίων της Βρετανίας για μια Μεγάλη Συριακή Αυτοκρατορία, περικόπηκε στο σημερινό της μέγεθος, και μαζί με τον Λίβανο τέθηκε υπό γαλλική Εντολή.
Ο αραβικός κόσμος δεν έχει μια κρατική ιδέα
Η αυτοκρατορική κυριαρχία έληξε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά τα μετά το 1918 τα καθορισμένα όρια ουσιαστικά παρέμειναν σε ισχύ. Έτσι, τα κράτη που σχηματίστηκαν υφίσταντο ως επί το πλείστον υπό βάναυσους διεφθαρμένους δεσπότες, που την εποχή του Ψυχρού Πολέμου εν μέρει από τη Δύση, εν μέρει από τη Σοβιετική Ένωση, ήταν προς εκμετάλλευση.
Προσπάθειες για να αναπτυχθεί ένας τρόπος που φτάνει πέρα από αυτή την μετα-αποικιακή κατάσταση, μια ανεξάρτητη αραβική κρατική ιδέα, δεν στέφθηκαν με επιτυχία. Φιλοδοξίες του παν-αραβικού εθνικισμού, με το να συγχωνευτούν διάφορα κρατικά σχήματα σε μεγαλύτερες μονάδες, απέτυχαν παταγωδώς - όπως ξεκίνησαν από τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, με την βραχύβια επισφράγιση το 1958 της ένωσης της Συρίας και της Αιγύπτου στην Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία.
Στο βαθμό που ο αραβικός εθνικισμός μειώθηκε, στο τέλος της αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης οι πληκτικοί Άραβες δυνάστες ξεχωρίζουν ως πιόνια στο γεωπολιτικό λογισμό των μεγάλων δυνάμεων, με αποτέλεσμα τα δικτατορικά καθεστώτα να χάσουν τη νομιμότητά τους.
Η Μέση Ανατολή αντιμέτωπη με τον Τριακονταετή της Πόλεμο
Αυτό όμως, απειλεί τώρα με κατάρρευση ολόκληρη τη δομή η οποία είχε παγώσει εδώ και πολλές δεκαετίες μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και κράτησε την περιοχή σε μια απατηλή σταθερότητα.
Η μετάβαση προς τη δημοκρατία δεν έχει στις αραβικές κοινωνίες τους ισχυρούς φορείς και τις δομές της κοινωνίας των πολιτών, μια επιστροφή στον παλιό, σάπιο δεσποτισμό, έχει επίσης αποκλειστεί. Σε αυτό το κενό, ο εθνο-θρησκευτικός εξτρεμισμός και το δολοφονικό τζιχάντ έχουν ευρύ πεδίο δράσης.
Δεδομένου ότι η παλιά τάξη καταρρέει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και με απίστευτες υπερβολές της βίας, και όπως μια νέα ιδέα της τάξης, μια δύναμη που μπορεί ή να θέλει να αναλάβει την ευθύνη για τη μετάβαση σε μια νέα τάξη - δεν υφίσταται, οι προοπτικές της περιοχής φαίνονται εξαιρετικά δυσοίωνες.
Πολλά θυμίζουν με έναν συγκλονιστικό τρόπο τον Τριακονταετή Πόλεμο στην Ευρώπη τον 17ο αιώνα.
Ενάντια στον εθνικισμό του Πούτιν η ΕΕ δεν είναι το ανοσοποιητικό στοιχείο
Η Ευρώπη έχει κυριευθεί από τα φαντάσματα που πίστευε ότι υπερέβηκε χθες: η επιθετική προσπάθεια του Βλαντιμίρ Πούτιν να συγκεντρώσει στην «ρωσική συλλογή» την «ιερή γη», ακολουθούμενη από σοβιετικές μεθόδους και ιδανικά, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί ιδεολογικά οράματα από την εποχή της τσαρικής αυτοκρατορίας.
Ενάντια στην αναβίωση του εθνικισμού της Ρωσίας του Πούτιν, η ΕΕ δεν είναι άτρωτη. Αυτό φαίνεται σήμερα στην δραματική εξέλιξη στην Ουγγαρία. Ο Πρωθυπουργός της χώρας αυτής, ο Βίκτορ Ορμπάν, δήλωσε πρόσφατα το τέλος της εποχής της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Στο εσωτερικό, ο ίδιος έχει δημιουργήσει δομές που θυμίζουν περισσότερο την απολυταρχική εξουσία στη Ρωσία.
Αλλά και στις εξωτερικές του σχέσεις εμπνέεται από το παράδειγμα του Ρώσου Προέδρου, δηλώνοντας με έμφαση τον εαυτό του ως υπεύθυνο των «Ούγγρων» εκτός της επικράτειάς του. Προφανώς και ακολουθεί το πνεύμα της διόρθωσης των αποτελεσμάτων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Η προσφυγή στο παρελθόν είναι συχνά ένα κυνικό μασκάρεμα
Ήταν η Συνθήκη του Τριανόν - μία από τις Συνθήκες των Παρισίων - με την οποία το Βασίλειο της Ουγγαρίας το 1920 έχασε τα δύο τρίτα του εδάφους του σε διάφορες γειτονικές χώρες.
Οι νέες μεγαλο-ουγγρικές φιλοδοξίες συνεπάγουν την αύξηση του εθνικιστικού συναισθήματος σε γειτονικές χώρες, όπως η Ρουμανία, όπου οι υπερ-εθνικιστές με τη σειρά τους υποκινούν το μίσος κατά της ουγγρικής μειονότητας. Εάν η ΕΕ δεν έχει να προτείνει κάτι το στιβαρό, θα μπορούσε τελικά συμβεί το αδιανόητο: από την κρύπτη της ιστορίας οι ενδοευρωπαϊκές διαφορές είναι να έρθουν και πάλι στην επιφάνεια.
Η κρίση του ευρώ - νερό στο μύλο των εθνικιστών. Οι εθνικ(ιστικ)ές φωνές γίνονται ισχυρότερες. Στην μεταπολεμική γενιά η «Ευρώπη» ήταν η υπόσχεση για την ειρήνη. Για τα παιδιά της παγκοσμιοποίησης, έχει εκφυλιστεί σε ένα κρύο γραφειοκρατικό τέρας. Η εθνικ(ιστικ)ή φλόγα υπόσχεται ζεστασιά και ασφάλεια. Οι νέες υποσχέσεις επικαλύπτονται στο σημερινό ταραγμένο κόσμο με την αναγέννηση των καταστροφικών δυνάμεων από το μακρινό παρελθόν.
Συχνά, η αίτηση αναίρεσης είναι απλώς ένα κυνικό μασκάρεμα.
Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να υποτιμούμε την εκρηκτική δύναμη του παρελθόντος, έτσι και πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για να μην αφήσουμε να μας κατακλύσει η επίθεση.
http://dia-kosmos.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου